ÇAM AĞACININ BUDANMASI İLE İLGİLİ BİLGİLER

Bu yazımda; bahçelerimizin en güzel ve en değerli çamlarından olan mavi çamlarımızın nasıl budanacağını, elimden geldiği ve bildiğim kadarı ile anlatmaya çalışacağım.

Bütün bitkilerimizde olduğu gibi çamlarımızın da ilk dikildiği zamanki tazeliği ve güzelliği, zaman geçtikçe değişmekte; ağaç geliştikçe dalları da büyümekte ve sıklaşmaktadır. Zamanla havasızlıktan, gıdasızlıktan veya bakımsızlıktan bazı ufak dallarında sararmalar veya kurumalar meydana gelir. Bunlar oluşmaya başladığı günden itibaren çam ağacımız, bizi “budamaya davet ediyor.” Demektir. Biz de bu durumda ne yapacağımızı ve nasıl yapacağımızı alttaki satırlarımda ifade edeceğim.

Birbirinden güzel, değişik türlerde birçok çam çeşitleri bulunmaktadır. Bunların budamaları da kendi çeşitlerine ve durumlarına göre değişmektedir. Örnek vermek gerekirse bir Mavi Atlas Sediri’ni, Mavi Ladin’i veya Mavi Göknar’ı, bir Mazı gibi budayamayız. Bir Mazı’yı da Fıstık Çamı veya Kara Çam gibi budayamayız. Hepsinin budamaları, kendi türlerine göre ve durumlarına göre yapılması gerekmektedir. Bazı kişiler, “Çam budanmaz; bozulur, ölür.” Gibi değişik yorumlar yapmaktadırlar. Ben, O’nlara hem cevaben hem de nasıl budanacağına dair bazı bilgiler vermeye çalışacağım. Bir de aklıma gelmişken şunu belirteyim : çam budaması; bir meyve ağacı gibi, bir yol ağacı gibi elbette budanmaz. Ama çam gibi budanır…

Biz şimdi bu sözlerden sonra gelelim bahçelerimizdeki çamımızı veya çamlarımızı budamaya… Öncelikle; bahçemizdeki en güzel çamlarımızdan olan Mavi Atlas Sedirimiz’i, Mavi Ladinimiz’i veya Mavi Göknarımız’ı budamaya… Mavi Atlas Sedirimiz’den başlayalım budamamıza… Bahçemizdeki şık görümü ile göz kamaştıran, yazın başka kışın kar yağınca bir başka güzelliğiyle bahçelerimizin vazgeçilmez çam türlerinin başında gelmektedir. Böyle güzel ve değerli bir çamımızdan bir dal keserken çok cimri davranmamız gerekecektir; fakat ağacımızın durumuna göre gerektiğinde  budamayı çok iyi bilen bir eleman tarafından yapıldığı zaman, ağacın üzerinde kesilmesi gereken dallar kesildiğinde hem ağaç rahatlayacak ve hava alacak hem de görünümü güzel olacaktır. Aksi takdirde ağaçtan; budamayı bilmeden kesilecek ufak bir dal bile ağacın şeklinin değişmesine, dengesinin bozulmasına, tabiki görünümünün de bozulmasına sebep olacaktır. Eğer budamayı iyi bilen bir kimse ağaçtaki dalların %50’sini dahi kesse, ağacın ne şekli bozulacaktır ne de görünümü… Hatta ağaç budanmadan önce fotoğrafını çekin, bir de budandıktan sonra. Göreceksiniz ki; ağacınızın eski durumu ile yeni durumu arasında fark olacaktır. Sonra da diyeceksiniz ki; “Ağacımız böyle güzel miydi?”; çünkü ağaç traş olmuş olacak, rahatlayacak, üstündeki lüzumsuz ve göze hoş görünmeyen dallar gidecektir. Böylelikle ağaç güzelleşecek, biz de güzel görünümü olan Mavi Çamımız’a baktıkça bakacağımız gelecek ve bizim de ruhumuz rahatlayacaktır. Bu sözlerden sonra elimize alalım budama makasımızı, testerimizi; geçelim çamımızın karşısına… Fakat; ne yapacağımızı, hangi dalı keseceğimizi bilmiyoruz. İşte şimdi bunu görelim.

İlk yapacağımız iş; çamın üzerindeki kuru dal olarak ne varsa büyük küçük, hepsini temizleriz. Ondan sonra kırılmış veya sararmış dallar varsa, onları da temizleriz. Daha sonra ağacın üstünde birbiri üstüne binmiş ve birbirine ağırlık yapan dal varsa; bunların üstünde çam ibreleri birikip çama hava aldırmaz veya karda, fırtınada birbirine ağırlık yapıp kırılmalarına sebep olacağından bunları da uygun yerlerinden keserek alttaki dala ağırlık vermeyecek duruma getiririz. Bu aşamadan sonra ağacın karşısına geçip bakarız; ağaç üzerinde ağacın şeklini ve formunu bozmuş şekilde uzamış dal veya dallar varsa, bunları da uygun yerlerinden keserek ağacın özelliğine uygun hale getiririz. Daha sonra ağaç üzerinde kurumuş ve birikmiş çam kozalağı varsa ve temizleme imkanı varsa, bunları da temizleriz. Tekrar ağacımızın karşısına geçip bakarız; gözümüze takılan ve hoş olmayan başka bir şey var mı diye… Yoksa, çamımızın budama işi bitmiş demektir. Mavi Atlas Sedirimiz’e yaptığımız budama ile ilgili bu uygulama diğer Sedir Çamları için de geçerlidir; Himalaya Sediri, Lübnan Sediri gibi… Aynı uygulamayı Mavi Köknar ve Mavi Ladin’de; Kara Çam, Sahil Çamı gibi diğer çamlar için de yapabiliriz.

Bir başka yazımda bir başka değişik çam türü budamasında buluşmak üzere hoşça kalın.

Saygılarımla,

İbrahim Tınaztepe.