KAVUN (Cucumis Melo)

Saygıdeğer Okuyucularım;

Kavunun vatanı; Doğu Anadolu, İran, Afganistan ve Türkistan olarak kabul edilmektedir. Seneler öncesinde Amerika ve Avrupa’da çok beğenilen meşhur Kantalup kavununun anayurdu da Diyarbakır ve yan bölgesidir. Buradan tohumları evvela İtalya’ya götürülmüş, Papa’nın çiftliğinde (Kantalupi) yetiştirilmiş, sonra dünyanın diğer memleketlerine yayılmıştır. Kavun, bizde geniş ölçüde yetiştirilmekte ve aynı zamanda sarf edilmektedir. Dünyanın en güzel ve tatlı kavun çeşitleri, ülkemizde yetişmektedir. Kavun, baklagiller familyasından bir senelik ömürlüdür. Kökleri, toprak içerisinde pek derine inmez. Gövdesi toprak üzerinde metrelerce uzanır. Yaprakları oldukça büyük, yürek şeklinde, belli belirsiz beş köşelidir. Yaprakların gövdeye bitiştiği noktalardan sapları kısa çiçekler açar. Bir kavun bitkisi üzerinde hem erkek, hem de dişi çiçekler bulunur. Tozlama, çoğunlukla uçan böcekler ve arılar vasısatsıyla olur. Kavunlar ve kabaklar arasında melezlik olduğundan dolayı bunları yan yana dikmemek lazımdır. Kavun tohumları, hıyar tohumlarından biraz daha büyük ve sarı renktedir. Bin tohumun ağırlığı otuz iki ile otuz altı gram arasındadır. Tohumlar, çimlenme gücünü beş ile sekiz sene saklayabilirler.

İklim ve Toprağı

Kavun ve karpuz, ılık ve sıcak iklimleri severler. Akdeniz Bölgesi iklimi, kavun yetiştirmek için çok elverişlidir. İklimi soğuk olan memleketlerde kavun ancak sıcak yastıklarda veya seralarda yetiştirilir. Kavun ve karpuz yetiştirilen yerde havanın güneşli ve sıcak, toprağın da rutubetçe zengin olması gereklidir. Bostan yetiştirmeye en elverişli topraklar; süzek derin, kumlu, tınlı veya tınlı – kumlu olan topraklardır. Taşan çay ve nehir kenarlarındaki arazide gayet güzel kavun ve karpuz yetişir. Mesela Trakya’da Meriç ve Ergene boyu ile Diyarbakır’da Dicle kenarlarında olduğu gibi… Kurutulmuş bataklıklarda dahi başarılı bostan ziraati yapılır.

Gübre İhtiyacı

Kavun ve karpuz, oldukça kısa bir sürede yetiştikleri için bol gübreli topraklarda iyi gelişir ve aynı zamanda bereketli ve tatlı mahsül verirler. Kavun ve karpuz yetiştirilecek tarlaya, dönüm başına üç veya dört ton kadar eski çiftlik gübresi çekip yaydıktan sonra toprağa karıştırıp gömmek lazımdır. Ayrıca çiftlik gübresine ilaveten bostan ziraatinde eski yanmış güvercin gübresi de kullanılmaktadır.

Yetiştirilmesi

Bahçelerde küçük ölçüde yetiştiricilik yapıldığında bahçe toprağı Sonbahar veya Kış Aylarında ortalama yirmi beş – otuz santim derinliğinde sürülüp bellenmeli ve tohum ekilme zamanına kadar birkaç defa aktarılmalıdır. Kavun tohumları İzmir’de Nisan 15’inde; Bursa, İstanbul ve Trakya’da Nisan sonuna doğru; Konya’da, Amasya’da, Diyarbakır’da Mayıs başında bahçede sıralar üzerinde birer metre ve sıralar arasında yine birer metre aralıklarla büyük ve derince ocaklar açılır. Bu ocakların içersine ayrıca bir veya iki kg miktarında yanmış eski koyun veya keçi gübresi veya güvercin gübresi koyup ocak toprağı ile karıştırılır. Toprak tavına gelince dört, beş adet kavun tohumunu ıslatmadan çukura iki veya üç santim derinliğinde gömmeli ve arkasından bir su vermelidir. Toprak kuru ise kavun tohumlarını yirmi dört saat suda ıslattıktan sonra ekilmelidir. Bu takdirde tohumlar çabuk çimlenirler. Tohumlar ekildikten on veya on dört gün sonra toprağın yüzüne çıkarlar. Fideler büyüyüp dört veya beş yapraklı olunca yalnız bir tane en kuvvetlisi bırakılır. Kavun, etrafa kol salmağa başladıktan sonra her dalda dördüncü yaprak hizasından uç alma işlemi yapılır. Kavun çiçek açıp döl bağladıktan sonra dalların köke yakın kısımlarından üç, dört adet meyve bırakılıp diğerleri elle koparılmalıdır. Bu suretle iyi ve büyük kavunlar elde edilir. Kurak zamanlarda kavunları sulamak ve çapalamak lazımdır. Bir kavunun olgunlaştığı şu şekilde anlaşılır: kavunun sapı yanındaki kulağı kurur. Kavunun rengi parlaklaşır; dip tarafı yumuşar. Güzel kokmaya başlar ve aynı zamanda ağırlaşır. Ağır olan kavunlar dolgun ve iyi olur.

Bir başka konu ve yazımda buluşmak üzere…

Saygılarımla,

İbrahim Tınaztepe