SARIMSAK (ALLİUM SATİVUM)

Saygıdeğer Okuyucularım,

Sarımsağın vatanı, Batı Asya’dır. Soğan gibi sarımsak da en eski sebzelerden birisidir. Kokusunun sert olmasına rağmen tıbbi faydalarından ötürü bugün, dünyanın her tarafında sarımsak yetiştirilmekte ve kullanılmaktadır. Ayrıca pastırma yapılan merkezlerde de kırmızı biberle beraber saırmsak da bol miktarda sarf edilmektedir.

Bitkisel Özellikleri

Sarımsak, zambakgiller familyasından iki yıllık bir bitkidir. Birinci yıl, dört – beş adet dişten oluşan baş kısmını teşekkül eder. İkinci yıl ise tohum bağlar. Fakat sarımsak, soğana nazaran pek ender olarak tohum bağladığından ötürü üretilmesi, başını teşkil eden dişler vasıtasıyla olur. Sarımsağın kökü, yaygındır; derine gitmez. Yaprakları basık, ince ve uzundur.

Çeşitleri

1. Beyaz Sarımsak: En fazla kuru baş elde etmek için yetiştirilir. Başları, orta büyüklüktedir. Memleketimizde çok ekilmektedir.
2. Kara Sarımsak: Bahçelerde taze sarımsak elde etmek için yetiştirilir. İri dişli, acı bir çeşittir. Ayrıca bunlardan başka yerli ve yabancı, değişik çeşitler bulunmaktadır.

İklim ve Toprağı

Sarımsak, ılık iklimlerden hoşlanır. Pek soğuk ve rutubetli iklimleri sevmez. Orta ağırlıkta, süzek ve gübreli topraklarda iyi mahsul verir.

Gübre ihtiyacı ise soğanda olduğu gibi taze çiftlik gübrelerden kullanmak lazımdır. Sarımsağa verilecek gübre miktarı, dönüm başına üç veya dört ton kadar olmalıdır.

Yetiştirilmesi

Ev bahçelerinde veya ticari sebze bahçelerinde taze yeşili için yetiştirilecek sarımsaklar, tıpkı taze soğan gibi küçük tavaların kenarlarına on santim aralıklar ile üç veya dört santim derinliğinde dikilirler. Dikme zamanı, mahalli iklim şartlarına bağlıdır. Tazesi yenilen sarımsaklar dikildiklerinden bir veya iki ay sonra hasat edilirler; dört – beş tanesi biraraya getirilip demet yapıldıktan sonra pazara sevk edilir.

Kuru baş sarımsakların yetiştirilmesi ise arpacıktan baş soğan yetiştirilmesinde olduğu gibi gübrelenerek iyi bir şekilde hazırlanmış olan toprak; bir buçuk metre genişliğinde, sekiz metre uzunluğunda tahtalara ayrılır. Yirmi veya otuz santim aralıklarla çizgiler çekilir. Bu çizgilerin içine on veya on beş santim aralıklarla sarımsak dişleri dikilir. Dikerken dişlerin sivri tarafları yukarı gelmelidir. Sarımsak çizgilerinin üzerlerine dikimden sonra bir miktar eski, çürümüş gübre serpilmelidir.

Dikim iklimi, ılık yerlerde Şubat ve Martlar’da; soğuk yerlerde ise Nisan ve Mayıs’ta yapılır. Bir dönüm için elli kilogram tohumluk sarımsak sarf edilir. Sarımsaklar çimlenip toprağın üstüne on santim kadar boylandıkları vakit hafif bir ot çapası vurulur. İhtiyaca göre iki, hatta üç çapa dahi yapılır. İyi bakımlı sarımsakların başları, iyi ve dolgun olur. Baş sarımsakların olgunlaşma zamanı, yapraklarının sararmasıyla anlaşılır. Bunların iyi teşekkül etmesi için tıpkı baş soğanlarda olduğu gibi sarımsak bitkilerinin yapraklarının üzerinden bir boş fıçı yuvarlamak veya ayakla çiğnemek lazımdır. Bu iş, hasattan iki veya üç hafta öncesinde yapılmalıdır. Sarımsak başlarını topraktan çapa veya bellerle zedelemeden çıkartılması gerekir. Sonra bunlar birkaç gün toprak üstünde veya sergide güneşlendirilmelidir. Uzun müddet saklanacak olan sarımsaklar, sapları ile dizi veya demet haline getirilmelidir. Bir dönümden beş yüz ile bin iki yüz kilogram ürün alınabilir.

Tohumluk Seçilmesi

Hasat edilen kuru baş sarımsaklar içerisinde başları iyi teşekkül etmiş, sağlam olanlardan tohumluk ayrılır. Ertesi yıl bu başlardan alınacak dişler, tohumluk olarak kullanılır.

Bir başka konu ve yazımda buluşmak üzere…

Saygılarımla,

İbrahim Tınaztepe