ARPACIK VASITASI İLE BAŞ SOĞAN YETİŞTİRİLMESİ

Saygıdeğer Okuyucularım;

Baş soğan elde etmek için kullanılacak arpacıklar nasıl olmalıdır? Sağlam ve taze olan arpacıkların renkleri parlak, üzerlerine elle hafifçe bastırıldığı vakit eti sıkı ve sert olur. Delikleri bir santimetre olan kalburdan geçen arpacıklar, tohum olarak kullanılmaya elverişlidirler. Hatta çapları bir buçuk veya iki santim olan arpacıklar dahi baş soğan yetiştirmede kullanılabilirler. Bunlardan iri olan arpacıklar, ancak bahçelerde taze soğan yetiştirmede işe yararlar. Tohumluk olarak kullanılacak arpacıkların şekilleri yuvarlak olmalıdır. Halk arasında bunlara “dişi arpacık” denilmektedir. Şekilleri sivri olanlar ise erkek arpacık olup bunlar, baş soğan bağlamadan tohuma kalkarlar. Dışarıdan arpacık alırken bu duruma dikkat edilmelidir. Arpacık soğanı ekilecek toprak, evvelden yirmi veya yirmibeş santim derinliğinde bellenerek veya sürülerek hazırlanmalıdır. Toprağın işlenmesi tekrarlanmalı; çapa ve tırmıkla yüzü düzeltilmelidir. Bundan sonra parsel, bir buçuk metre genişliğinde ve on beş metre uzunluğunda tahtalara bölünür. Çizgi açan aletlerle veya iplerle uzunluğuna çizgiler açılır. Her iki çizgi arasında yirmi santim kadar bir aralık olmalıdır. Bu çizgiler içerisine on santim ara ile arpacıklar el ile geniş tarafları yere, sivri tarafları yukarı gelecek şekilde konur. Ekim derinliği dört veya beş santimden fazla olmamalıdır. Arpacık, çizgiler içerisine dikildikten sonra bir tırmıkla yanlardan toprak çekilerek çizgilerin üzeri kapatılır. Bir dönüme ufak arpacıklardan otuz veya kırk kilogram, irilerinden ise kırk beş veya elli beş kilogram hesap edilmelidir.

Arpacıkların ekim zamanı da mahalli iklim, toprak ve hava şartlarına bağlıdır. Şubat’tan Mayıs’a kadar arpacık, hazırlanan yerlerine dikilebilir. Arpacıklar, dikildiklerinden bir buçuk veya iki ay sonra on santime kadar bir boya ulaşırlar. Bu esnada birinci çapa veya ot alma işlemi yapılır. Bunlardan sonra ihtiyaca göre ikinci veya üçüncü çapa da yapılır. Büyüme devresinin sonlarına doğru toprak içerisindeki baş soğanların irileşmesi için soğan bitkilerinin sapları ayakla veya bir boş fıçı geçirilmek suretiyle kırılır. Soğanı mümkün mertebe susuz yetiştirmeye gayret etmeliyiz. Sulanan soğanların saklanması güçtür. Kısa zamanda çürür ve bozulurlar. Baş soğanlar, iyice irileştikten sonra elle veya çapa ile çıkarılırlar. Çapa ile soğanları çıkarırken yaralanmamasına çok dikkat edilmelidir. Sökülen soğanlar, dört ile beş gün kadar bahçe veya tarlada güneşletilmelidir. Soğanlar, sapları ile beraber örülerek dizi de yapılabilir. Böyle dizi halinde soğanların saklanması da kolay olur. Bir dönümden beş yüz kilogram ile üç bin kilogram arasında kuru baş soğan alınabilir. Baş soğanları erken filizlenmeden ve çürümeden muhafaza etmek için rutubetsiz, az ışıklı ve havadar yerlerden faydalanılmalıdır. Doğrudan doğruya tohumdan baş soğan yetiştirmeye pek ender rastlanılmaktadır. İklim pek müsait, zengin topraklara sahip olan yerlerde tohumdan baş soğan yetiştirilebilir.

Bir başka konu ve yazımda buluşmak üzere…

Saygılarımla,

İbrahim Tınaztepe